Các phương pháp y học cổ truyền không dùng thuốc để giảm đau trong ung thư và các triệu chứng liên quan

Ung thư - 27/06/2022

Liên quan đến các phương pháp điều trị chống ung thư khác nhau: như đau sau phẫu thuật, hóa trị và xạ trị (25% các cơn đau do ung thư)

ĐAU TRONG UNG THƯ VÀ CÁC TRIỆU CHỨNG LIÊN QUAN:

ĐAU TRONG UNG THƯ MẠN TÍNH:

Đau do bản thân khối u (75% các cơn đau do ung thư): khi khối u lớn hơn, lan rộng và xâm lấn vào mô mềm, xương, tủy sống, thần kinh, nội tạng… ở xung quanh

Ngoài ra, nỗi đau còn có khía cạnh tâm lý, xã hội.

CÁC TRIỆU CHỨNG LIÊN QUAN:

  • Buồn nôn và nôn sau phẫu thuật ung thư
  • Hội chứng rối loạn dạ dày sau phẫu thuật
  • Táo bón do dùng Opioid
  • Ngứa do Opioid

THANG ĐIỂM ĐÁNH GIÁ ĐAU:

Thang điểm đau dạng số (Numberic pain rating scale) là thang điểm phổ biến để bệnh nhân tự đánh giá mức độ đau từ 1 đến 10 (Hình 2).

Bệnh nhân ung thư thường gặp phải hội chứng đau đa cơ chế (multimechanistic pain syndrome). Do đó, việc lựa chọn thuốc giảm đau và phương pháp giảm đau không dùng thuốc sẽ dựa trên mô tả cơn đau của bệnh nhân.

ĐIỀU TRỊ:

Châm cứu có thể can thiệp ở cả 3 bậc đau do ung thư gây ra. Nhiều chất giảm đau thần kinh Opioid nội sinh được phóng thích ra khi châm như: endorphins, dynorphin, endomorphins, orphanin FQ…. Bên cạnh đó các kích thích châm cứu sẽ ức chế tín hiệu đau dẫn truyền theo sợi C và Aδ gây nên tác dụng giảm đau theo tiết đoạn thần kinh ở vùng đau cần điều trị.

VAI TRÒ CỦA CHÂM CỨU TRÊN LÂM SÀNG TRONG KIỂM SOÁT ĐAU TRONG UNG THƯ:

  • Sử dụng châm cứu, cùng với Opioid, để giảm bớt các tình trạng đau do ung thư cụ thể
  • Sử dụng châm cứu để giảm thiểu các tác dụng phụ liên quan đến Opioid bao gồm táo bón, ngứa và buồn nôn do Opioid gây ra

ÁP DỤNG CHÂM CỨU TRONG CÁC GIAI ĐOẠN KHÁC NHAU TRONG UNG THƯ:

  • Khi cường độ đau dữ dội, > 7/10 trên thang điểm đau, có thể đạt được kết quả tốt hơn nếu sử dụng kết hợp châm cứu và Opioid.
  • Đối với cơn đau nhẹ, từ 0-3/10 trên thang điểm đau, chỉ châm cứu đơn lẻ có thể đủ để đạt được kết quả khả quan.
  • Đối với cơn đau vừa phải, từ 4-6/10 trên thang điểm đau, ứng dụng kết hợp châm cứu với Opioid hoặc châm cứu đơn lẻ có thể được sử dụng trong khi chờ đánh giá lâm sàng của bác sĩ lâm sàng và sở thích của bệnh nhân.

CÁC PHƯƠNG PHÁP Y HỌC CỔ TRUYỀN KHÔNG DÙNG THUỐC ĐƯỢC NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG ĐỂ GIẢM ĐAU TRÊN BỆNH NHÂN UNG THƯ:

  • Hào châm
  • Điện châm
  • Nhĩ châm/ Nhĩ hoàn
  • Châm cứu không dùng kim
  • Xoa bóp bấm huyệt

Châm cứu giảm đau sau phẫu thuật ở bệnh nhân ung thư

Châm cứu có thể làm giảm tiêu thụ opioid sau phẫu thuật và giảm các tác dụng phụ liên quan đến opioid. Một đánh giá có hệ thống báo cáo rằng trong các cuộc phẫu thuật khác nhau, chủ yếu là phẫu thuật vùng bụng, mức tiêu thụ thuốc giảm đau ở nhóm châm cứu thấp hơn đáng kể so với nhóm giả dược. Hiệu quả tiết kiệm morphin lần lượt là 21% ở 8 giờ, 23% sau 24 giờ và 29% ở 72 giờ sau phẫu thuật.

Châm cứu cho bệnh nhân ung thư buồn nôn sau phẫu thuật

Năm 2009, một tổng quan hệ thống của Cochrane đã báo cáo tác dụng của kích thích huyệt PC 6 huyệt nội quan trong việc ngăn ngừa buồn nôn và nôn sau phẫu thuật. So với đối chứng giả, kích thích huyệt PC 6 làm giảm đáng kể cảm giác buồn nôn, nôn và giảm nhu cầu sử dụng thuốc chống nôn. Vào cuối nghiên cứu, tỷ lệ hồi phục hoàn toàn ở nhóm châm cứu cao hơn đáng kể so với nhóm dùng thuốc.

Châm cứu trị ngứa do opioid

Một nghiên cứu lâm sàng có đối chứng ngẫu nhiên được thực hiện ở Trung Quốc đã nghiên cứu tác động của châm cứu đối với các tác dụng phụ do morphin gây ra bao gồm buồn nôn, nôn và ngứa. Các bệnh nhân được gây tê ngoài màng cứng để cắt bỏ tuyến tiền liệt được phân ngẫu nhiên vào hai nhóm châm cứu với các phác đồ khác nhau và một nhóm đối chứng và được châm cứu trong quá trình phẫu thuật. Các triệu chứng liên quan đến morphin được quan sát tại 6 thời điểm cho đến ngày đầu tiên sau phẫu thuật. So với đối chứng, ngứa ở một nhóm châm cứu giảm đáng kể.

Châm cứu trị táo bón do opioid ở bệnh nhân ung thư

Ba nghiên cứu ngẫu nhiên có đối chứng đã được xác định so sánh hiệu quả của châm cứu so với thuốc nhuận tràng thông thường, bao gồm lactulose và Sennae folium. Nghiên cứu này cho thấy rằng những bệnh nhân ung thư đang dùng morphin để kiểm soát cơn đau mãn tính có thể được hưởng lợi từ việc châm cứu để giảm bớt chứng táo bón liên quan đến morphin.

Châm cứu chữa bệnh thần kinh do hóa trị liệu

Bệnh thần kinh do hóa trị liệu là một tác dụng phụ thường gặp của hóa trị liệu như các loại thuốc gây độc cho thần kinh. Mặc dù bệnh thần kinh do hóa trị liệu thường có thể hồi phục, nhưng có thể mất vài tháng hoặc nhiều năm để hồi phục. Có tới 76% bệnh nhân cho biết có các triệu chứng đau thần kinh sau khi hóa trị. Trong một nghiên cứu lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng, bệnh nhân ung thư bị đau thần kinh mãn tính được điều trị bằng phương pháp gài nhĩ hoàn ở nhóm nghiên cứu, trong khi hạt không xâm lấn được sử dụng như nhóm giả dược. Các bệnh nhân nghiên cứu được gài nhĩ hoàn mỗi tháng một lần trong hai lần và sau đó được đánh giá bằng thang đo mức độ đau. Nghiên cứu này rất độc đáo vì bệnh nhân được yêu cầu chỉ có hai lần khám cách nhau một tháng nhưng nghiên cứu này đã có thể đạt được một kết quả đáng kể và phù hợp về mặt lâm sàng.

Kết luận

Kết hợp Y học cổ truyền trong điều trị ung thư để giảm các đau đớn và hạn chế tác dụng phụ không mong muốn khi dùng thuốc hóa dược mà người bệnh phải chịu đựng.

Nếu điều trị đúng và thích hợp có thể nhanh chóng đạt hiệu quả tốt, giảm được liều sử dụng thuốc giảm đau, đặc biệt là morphin.

Tài liệu tham khảo:

Lu W, Rosenthal DS. Châm cứu chữa đau do ung thư và các triệu chứng liên quan. Curr Pain Headache Rep . 2013; 17 (3): 321. doi: 10.1007 / s11916-013-0321-3

Tác giả bài viết: BS CKI. Lâm Nguyễn Thùy An