Điều trị mụn trứng cá bằng Y học cổ truyền

Ngưởi bệnh (NB) nữ 30t, mụn trứng cá >2 năm đến với Phòng khám Da – Thẩm mỹ YHCT với sang thương da dạng sẩn viêm, mụn mủ, mụn bọc sưng đau, da đổ nhiều dầu, sắc vàng, kèm theo táo bón, tiểu vàng sậm. Lưỡi đỏ, rêu vàng nhầy, mạch hoạt sác. NB được chẩn đoán thể Thấp nhiệt Tỳ Vị, sau khi được điều trị bằng thuốc sắc thảo dược dạng uống và đắp da NB giảm mụn ẩn, mụn viêm, giảm đổ dầu, sắc da sáng, táo bón và tiểu vàng sậm không còn. NB được hướng dẫn chế độ ăn loại bỏ đồ béo, ngọt, các đồ ăn có tính trệ như (xôi, nếp….) để duy trì hiệu quả điều trị.

Mụn trứng cá (Acne vulgaris) là một bệnh lý phổ biến xảy ra ở nang lông và tuyến bã nhờn, thường xuất hiện trong giai đoạn tuổi dậy thì. Tổn thương mụn thường xuất hiện ở vùng da có nhiều tuyến bã nhờn như mặt, vai, ngực và lưng. Theo Y học cổ truyền, mụn trứng cá thuộc phạm vi chứng Phế phong phấn thích hay Phấn thích (粉刺).

Nguyên nhân

– Nguyên nhân khởi phát: đa phần do phong nhiệt tại Phế kinh, hoặc thấp nhiệt uất kết bên trong (do chế độ ăn uống không hợp lý như ăn quá nhiều thực phẩm béo, ngọt hoặc cay nóng, dẫn đến nhiệt tích tụ trong tỳ vị, kèm theo phong độc xâm nhập), làm tà nhiệt Phế Vịị bốc lên vùng mặt, gây tổn thương da.

– Trường hợp bệnh kéo dài có thể hình thành đàm, ứ huyết kết tụ, dẫn đến tình trạng mụn bọc, mụn nang, sẹo.

– Ngày nay, nhịp sống nhanh cùng áp lực tinh thần kéo dài dễ khiến Can khí uất kết; khí uất tích tụ lâu ngày hóa hỏa, bốc lên đầu mặt, đồng thời cản trở sự lưu thông khí cơ trong cơ thể, từ đó phát sinh nhiều bệnh lý. Chính vì vậy, đây đang dần trở thành một trong những nguyên nhân chủ yếu gây bệnh trong xã hội hiện đại.

Triệu chứng

Ở giai đoạn đầu, mụn xuất hiện dưới dạng các comedones (mụn đầu đen hoặc mụn đầu trắng). Nếu mụn bị viêm, vùng tổn thương sẽ đỏ lên và phát triển thành mụn mủ. Nếu không điều trị đúng cách, mụn mủ có thể trở thành áp xe hoặc nang mụn và có thể để lại sẹo. Quá trình bệnh diễn biến chậm, mãn tính và có thể kéo dài cho đến sau tuổi dậy thì với các đợt bùng phát liên tục.

Biện chứng luận trị

Cùng là bệnh cảnh mụn trứng cá nhưng trên các cá nhân ( với lối sống, ăn uống, sinh hoạt khác nhau) sẽ có các bệnh cảnh lâm sàng khác nhau. Vì vậy Y học cổ truyền dựa trên biện chứng luận trị, tức dựa trên chứng trạng của người bệnh như tại da và toàn thân mà từ đó có các phép trị và bài thuốc phù hợp cho từng cá thể.

Trong đó các thể lâm sàng thường gặp như:

– Phế kinh phong nhiệt:chủ yếu là mụn đầu trắng, mụn đầu đen, ít sẩn, hơi đỏ, có ngứa hoặc đau nhẹ. Lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng mỏng, mạch sác. Pháp trị: Sơ phong, thanh Phế.

– Thấp nhiệt uất kết: sang thương dạng sẩn, mụn mủ, mụn bọc, da đỏ, sưng đau, kèm miệng hôi, táo bón, tiểu vàng. Lưỡi đỏ, rêu vàng nhầy, mạch hoạt sác. Pháp trị: Thanh nhiệt lợi thấp.

– Đàm ứ kết tụ: chủ yếu là mụn bọc, mụn nang kháng trị, màu đỏ tối hoặc tím, ấn đau. Lưỡi đỏ tối, rêu vàng hoặc nhầy, mạch hoạt. Pháp trị: Hóa ứ tán kết trừ đàm, thanh nhiệt giải độc.

– Can khí uất trệ, Xung nhâm thất điều: mụn trứng cá, sẩn màu đỏ tối, thường xuyên nóng giận cáu gắt, đau hông sườn, kinh nguyệt rối loạn, đau bụng kinh, mụn nặng hơn khi sắp hành kinh. Lưỡi tối, có điểm ứ huyết, rêu vàng, mạch huyền tế. Pháp trị: Sơ can giải uất, điều hòa Xung Nhâm.

Điều trị bằng sự phối hợp các phương pháp dùng thuốc/ không dùng thuốc phù hợp với từng pháp trị cụ thể

Dùng thuốc: Nội trị (thuốc thảo dược đường uống) kết hợp Ngoại trị (thảo dược đường xông, bôi, đắp)…Các vị thuốc thường dùng cho các thể lâm sàng như:

– Thể Phế kinh phong nhiệt: hoàng cầm, tang bạch bì, tỳ bà diệp, kim ngân hoa, bồ công anh, liên kiều…..gia giảm tùy chứng.

– Thể Thấp nhiệt uất kết: nhân trần, chi tử sao, hoàng cầm, kim ngân hoa, sơn tra, ý dĩ nhân, kê nội kim, chỉ thực….gia giảm tùy chứng.

– Thể Đàm ứ kết tụ: nhũ hương, một dược, bạch chỉ, xích thược, bối mẫu, tạo giác thích, kim ngân hoa, quyết minh tử, ngưu bàng tử….gia giảm tùy chứng.

– Thể Can khí uất trệ, Xung nhâm thất điều: mẫu đơn bì, sài hồ, đương quy, xích thược….Trường hợp âm hư hỏa vượng: nữ trinh tử, hạn liên thảo…gia giảm tùy chứng.

Không dùng thuốc: Châm cứu, chích lể, nhĩ châm..

– Các huyệt thường dùng: Hợp cốc, Khúc trì, Xích trạch, Đại chùy, Phế du do nguyên nhân Phong nhiệt. Các huyệt: Hợp cốc, Khúc trì, Túc tam lý, Nội đình.. do nguyên nhân Thấp nhiệt. Trường hợp Đàm ứ: Tỳ du, Phong long, Túc tam lý, Hợp cốc, Tam âm giao… gia giảm tùy chứng

– Nhĩ châm: Phế, Thần môn, Nội tiết, Dưới vỏ..

Mụn trứng cá có thể để lại sẹo, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh. Y học cổ truyền cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc kiểm soát bệnh, giảm tái phát, cải thiện các triệu chứng toàn thân đi kèm và nâng cao chất lượng cuộc sống. Vì vậy khi có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường về da, NB nên đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị.

Thạc sĩ – Bác sĩ Nguyễn Thị Quý

Phòng khám Da -Thẩm mỹ YHCT

————————-

Mọi chi tiết xin liên hệ:

Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – Cơ sở 3

221B Hoàng Văn Thụ – Phường 8 – Quận Phú Nhuận – TPHCM

Thời gian hoạt động:

– Thứ 2 đến Thứ 6 sáng từ 7h00 – 11h30, chiều từ 13h00 – 16h30.

– Thứ 7 từ 7h00 – 11h30, chiều Thứ 7 và ngày Chủ Nhật nghỉ.

Điện thoại: 02838.444.771 – 02838.420.070