Hội chứng cổ rùa - Bệnh lý "Thời đại 5.0": Dấu hiệu cần lưu ý cho sức khỏe - Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM

Xã hội 5.0 đánh dấu một kỷ nguyên nơi con người và công nghệ (AI, IoT, dữ liệu lớn, robot…) hòa quyện chặt chẽ, tạo nên một cuộc sống hiện đại, thông minh và tiện lợi hơn bao giờ hết.

Mọi hoạt động – từ làm việc, học tập, họp hành đến giải trí, cập nhật tin tức – đều diễn ra qua màn hình, khiến thời gian tiếp xúc với thiết bị điện tử kéo dài ở mức chưa từng có. Tuy nhiên, việc tiếp xúc màn hình kéo dài và duy trì tư thế sai trong thời gian dài đã âm thầm dẫn đến nhiều hệ lụy về sức khỏe, nổi bật trong đó là hội chứng cổ rùa – một tình trạng đang ngày càng phổ biến trong xã hội số hiện đại.

Tại sao hội chứng cổ rùa lại bùng nổ trong thời đại này?

– Tư thế cúi đầu liên tục để nhìn vào điện thoại/laptop gây áp lực lớn lên cột sống cổ. Mỗi khi đầu nghiêng về phía trước 15 độ, áp lực lên cổ tăng lên tới 12–15kg, tương đương việc đeo một ba lô nặng trên cổ suốt ngày.

– Thời gian ngồi kéo dài, thiếu vận động, là thói quen phổ biến của dân công nghệ, văn phòng, học sinh – sinh viên.

– Lối sống ít vận động, giảm tập luyện thể chất, nhất là sau đại dịch COVID-19, khiến hệ cơ – xương – khớp yếu đi rõ rệt.

Các triệu chứng lâm sàng thường gặp:

– Đầu đưa ra phía trước, vai tròn, lưng gù nhẹ.

– Đau mỏi cổ, vai, gáy, đặc biệt sau khi ngồi lâu hoặc làm việc trước máy tính.

– Cứng cổ, khó xoay hoặc nghiêng đầu.

– Đau đầu, thường là kiểu đau căng, xuất phát từ cổ gáy.

– Tê bì, yếu tay, nếu có chèn ép rễ thần kinh cổ.

– Ngủ không ngon, dễ tỉnh giấc do đau mỏi cổ.

– Trong trường hợp nặng, có thể ảnh hưởng đến hô hấp, vì tư thế sai làm giảm dung tích phổi.

Các yếu tố nguy cơ

– Ngồi sai tư thế lâu dài khi làm việc với máy tính hoặc điện thoại.

– Ít vận động, lười tập thể dục.

– Gối đầu quá cao khi ngủ.

– Làm việc bàn giấy, thiết kế, IT, học sinh – sinh viên.

– Chấn thương cổ trước đây.

– Tuổi tác (thoái hóa đốt sống cổ).

Làm thế nào để đánh giá các mức độ của hội chứng cổ rùa

Đánh giá mức độ hội chứng cổ rùa (Forward Head Posture – FHP) là bước quan trọng để xác định tình trạng nhẹ hay nặng, từ đó xây dựng kế hoạch can thiệp phù hợp như điều chỉnh tư thế, luyện tập phục hồi, hoặc điều trị vật lý trị liệu. Hiện nay, việc đánh giá thường dựa trên các phương pháp phổ biến, kết hợp giữa quan sát lâm sàng và kỹ thuật cận lâm sàng.

Đánh giá lâm sàng (không xâm lấn)

Test tư thế dựa tường:

Cách làm:

– Đứng thẳng, lưng dựa sát tường, gót chân cách tường khoảng 5–10 cm.

– Mông, vai, và lưng trên phải chạm tường tự nhiên.

– Quan sát đầu và gáy có chạm tường không.

Đánh giá:

– Bình thường: đầu chạm tường mà không cần rướn.

– Cổ rùa nhẹ: đầu hơi nghiêng mới chạm được.

– Cổ rùa trung bình/nặng: đầu cách tường rõ rệt (>5cm), cổ phải rướn mạnh mới chạm.

Đo góc craniovertebral angle (CVA)

Cách làm: Dùng hình chụp nghiêng (hoặc app chỉnh tư thế).

– Đo góc giữa đường ngang qua đốt sống cổ C7 và đường thẳng nối C7 tới loa tai (tragus).

Đánh giá:

– 50 độ: Tư thế đầu bình thường.

– 40–50 độ: hội chứng cổ rùa nhẹ

– <40 độ: Cổ rùa trung bình đến nặng.

Nhiều app hoặc phần mềm chụp hình hiện đại có hỗ trợ đo góc này.

Quan sát trực quan (Visual Posture Assessment)

Từ tư thế nghiêng:

– Đầu nhô ra phía trước so với vai bao nhiêu cm?

– Mức độ gù lưng, tròn vai kèm theo?

– Cằm có nhô ra nhiều không? Cổ có ngắn đi không?

Tùy theo khoảng cách đầu lệch ra trước, người ta chia làm:

– Nhẹ: lệch <2.5 cm

– Trung bình: lệch 2.5–5 cm

– Nặng: lệch >5 cm

CẬN LÂM SÀNG

Chụp X-quang cổ thẳng và nghiêng:

– Có thể thấy đường cong sinh lý cổ bị mất hoặc cột sống cổ thẳng, hoặc thậm chí cong ngược (reverse cervical lordosis).

– Đo góc cong cổ theo Cobb: càng thẳng thì hội chứng càng nặng.

– Thoái hóa, gai cột sống, hẹp khe liên đốt.

MRI cột sống cổ: (Nếu nghi ngờ tổn thương thần kinh, với biểu hiện là tê yếu tay), MRI giúp phát hiện chèn ép rễ thần kinh hoặc thoát vị đĩa đệm cổ, tổn thương tủy.

Điện cơ (EMG): Kiểm tra chức năng dẫn truyền thần kinh – cơ nếu nghi có tổn thương thần kinh ngoại biên với các biểu hiện tê, yếu, hoặc đau lan xuống tay.

Thạc sĩ Bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh

Phó Trưởng khoa Châm cứu – Dưỡng sinh

————————-

Mọi chi tiết xin liên hệ:

Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – Cơ sở 3

221B Hoàng Văn Thụ – Phường 8 – Quận Phú Nhuận – TPHCM

Thời gian hoạt động:

– Thứ 2 đến Thứ 6 sáng từ 7h00 – 11h30, chiều từ 13h00 – 16h30.

– Thứ 7 từ 7h00 – 11h30, chiều Thứ 7 và ngày Chủ Nhật nghỉ.

Điện thoại: 02838.444.771 – 02838.420.070