Phục hồi sụp mi mắt sau xạ – phẫu u não bằng Y học cổ truyền

Người bệnh nữ, 46 tuổi, được chẩn đoán sụp mi mắt phải sau khi tiến hành xạ phẫu u lành màng não vào tháng 6/2024. Tình trạng sụp mi mắt (P) gây ảnh hưởng đến khả năng mở mắt, thị lực và thẩm mỹ, khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Người bệnh đã được điều trị tại Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – Cơ sở 3, bằng các phương pháp Y học cổ truyền kết hợp với Y học hiện đại.

Tình trạng trước điều trị:

• Độ mở khe mi tự nhiên: 0 mm
• Độ mở khe mi có kháng lực: 0 mm
• Độ mở khe mi gắng sức không kháng lực: 3 mm

Sau 2 đợt điều trị bằng phương pháp hào châm, thủy châm, cứu ấm, xoa bóp day ấn huyệt, và tập vật lý trị liệu, người bệnh có sự cải thiện rõ rệt:

Đợt điều trị thứ nhất (27 ngày):

• Độ mở khe mi tự nhiên: 5 mm
• Độ mở khe mi có kháng lực: 6 mm
• Độ mở khe mi gắng sức không kháng lực: 7 mm

Đợt điều trị thứ hai (19 ngày):

• Độ mở khe mi tự nhiên: 8 mm
• Độ mở khe mi có kháng lực: 10 mm
• Độ mở khe mi gắng sức không kháng lực: 11 mm

Người bệnh tiếp tục được điều trị tại Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – Cơ sở 3, với sự kết hợp các phương pháp như thể châm, laser châm, nhĩ châm, cấy chỉ, cứu ấm, xoa bóp day ấn huyệt, giúp cải thiện tình trạng rõ rệt.

Sơ lược về sụp mi sau phẫu thuật u não

Sụp mi mắt sau phẫu thuật u não là tình trạng mà thần kinh III hoặc cơ nâng mi bị tổn thương do hậu quả của quá trình phẫu thuật can thiệp vào khối u trong não. Tình trạng này dẫn đến mi mắt không thể mở hoàn toàn, gây ra những biến chứng ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực và thẩm mỹ của người bệnh. Sau khi phẫu thuật, do sự tác động trực tiếp lên các dây thần kinh hoặc tổn thương ở vùng não điều khiển cơ nâng mi, người bệnh thường gặp phải tình trạng sụp mi.

Triệu chứng phổ biến của sụp mi là mi mắt bị sụp xuống, không thể mở mắt một cách tự nhiên, có thể đi kèm với lác mắt hoặc nhìn đôi (song thị). Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng nhìn mà còn gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày và thẩm mỹ của người bệnh. Tùy theo mức độ tổn thương, việc điều trị sẽ được chỉ định bằng phẫu thuật hoặc các phương pháp hỗ trợ như châm cứu, xoa bóp, và cứu ấm theo Y học cổ truyền để giúp cải thiện chức năng cơ nâng mi.

Điều trị sụp mi mắt sau phẫu thuật u não thường đòi hỏi phải phối hợp chặt chẽ giữa Y học hiện đại và Y học cổ truyền để đạt hiệu quả phục hồi tốt nhất cho người bệnh.

Nghiên cứu hỗ trợ

Nghiên cứu hồi cứu trên dữ liệu thống kê từ 1954 đến 2016 của tác giả Fangyuan Zhi cùng cộng sự tại Thượng Hải (Trung Quốc), công bố năm 2018, cho thấy tác dụng của châm cứu trong điều trị các bệnh lý về mắt. Kết quả điều trị cho thấy tỉ lệ thành công gần 90% trên tổng số 176.469 người bệnh. Các huyệt phổ biến được sử dụng bao gồm Toán trúc (BL2), Tinh minh (BL1), và Thái dương (EX-HN5). Ngoài ra, nghiên cứu cũng khuyến cáo nên kết hợp phương pháp day ấn huyệt để gia tăng hiệu quả điều trị.

Một nghiên cứu khác từ bệnh viện Trung Y Hồ Nam, do Xue Hui Shi thực hiện năm 2008, so sánh hiệu quả giữa thể châm thông thường và châm cứu theo phương pháp Tongdu Jiaoin trên 58 người bệnh bị sụp mi. Cả hai nhóm đều có sự phục hồi tốt sau điều trị, trong đó các huyệt như Toán trúc (BL2), Dương bạch (GB14), Ty trúc không (TE23), và các huyệt như Bách hội (GV20), Phong trì (GB20) và Ấn đường (Ex-HN3) đều mang lại hiệu quả cao.

Phòng ngừa

Tùy theo nguyên nhân do chấn thương hoặc sau phẫu thuật, việc phòng ngừa sụp mi liên quan chặt chẽ đến việc bảo vệ vùng đầu và mắt trong các hoạt động có nguy cơ cao gây tổn thương. Những người làm việc trong các ngành nghề có nguy cơ cao (xây dựng, thể thao đối kháng, lái xe…) nên đeo bảo hộ để tránh va đập mạnh vào vùng mắt và đầu. Ngoài ra, đối với những người đã có tiền sử bệnh lý về mắt hoặc thần kinh, cần kiểm tra thường xuyên để kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường và điều trị.

Thời gian vàng trong điều trị

Thời gian vàng trong điều trị sụp mi là từ 3-6 tháng sau khi phát hiện. Trong giai đoạn này, nếu can thiệp kịp thời bằng các phương pháp kết hợp Y học cổ truyền và Y học hiện đại, đặc biệt là châm cứu, xoa bóp, và cứu ấm, có thể mang lại hiệu quả phục hồi tốt nhất. Sau thời gian này, cơ hội phục hồi sẽ giảm dần và người bệnh có thể phải phẫu thuật để khắc phục tình trạng sụp mi.

Khuyến cáo cho người bệnh

Người bệnh khi phát hiện dấu hiệu bị sụp mi có thể đến Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – Cơ sở 3 hoặc các bệnh viện chuyên khoa Y học cổ truyền, để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc kết hợp điều trị giữa Y học cổ truyền và Y học hiện đại giúp tăng cường hiệu quả phục hồi và giảm thiểu nguy cơ phẫu thuật. Người bệnh cũng cần tuân thủ theo chỉ dẫn điều trị của bác sĩ, thực hiện đầy đủ các bài tập phục hồi chức năng và chăm sóc sức khỏe mắt để nhanh chóng cải thiện tình trạng bệnh.

Tác giả: Bác sĩ Chuyên khoa I – Nguyễn Trần Như Thủy