Thoát vị đĩa đệm và những điều cần biết

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy bên trong đĩa đệm cột sống thoát ra khỏi vị trí bình thường, chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống, gây đau và các triệu chứng thần kinh. Bệnh thường xảy ra ở vùng thắt lưng (L4-L5, L5-S1) và vùng cổ (C5-C6, C6-C7), là một trong những bệnh lý cột sống phổ biến hiện nay.

 Nguyên nhân

– Lão hóa: Đĩa đệm bị mất nước và xơ cứng theo tuổi, thường bắt đầu sau 30 tuổi.

– Chấn thương: Do tai nạn, té ngã hoặc mang vác nặng sai tư thế.

– Sai tư thế: Ngồi lâu, ít vận động hoặc tư thế sinh hoạt không đúng gây áp lực lên cột sống.

– Yếu tố di truyền: Gia đình có người mắc thoát vị đĩa đệm.

– Béo phì, hút thuốc: Làm tăng áp lực lên đĩa đệm và cản trở quá trình nuôi dưỡng mô cột sống.

Một số yếu tố nguy cơ khác gồm:

– Cân nặng: Cân nặng càng lớn, áp lực lên cột sống càng cao, đặc biệt ở vùng thắt lưng.

– Nghề nghiệp: Người lao động chân tay, thường xuyên mang vác nặng hoặc làm việc sai tư thế có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Triệu chứng điển hình

– Đau nhức: Thắt lưng: Đau lan xuống mông, đùi, cẳng chân (đau thần kinh tọa). Cổ: Đau lan xuống vai, cánh tay, kèm tê bì các ngón tay.

– Tê bì, yếu cơ: Cảm giác tê, yếu ở tay hoặc chân, khó cầm nắm, đi lại.

– Hạn chế vận động: Khó cúi, ngửa hoặc xoay người.

– Trường hợp nặng: Có thể gây rối loạn đại tiểu tiện do hội chứng chùm đuôi ngựa.

Một số bệnh nhân không có triệu chứng rõ ràng, nhưng khi xuất hiện các dấu hiệu sau, cần đến bệnh viện ngay:

– Đau, tê bì, yếu cơ ngày càng nặng, ảnh hưởng sinh hoạt thường ngày.

– Són tiểu, bí tiểu.

– Mất cảm giác vùng “yên ngựa”: mặt trong đùi, sau chân, quanh hậu môn.

Biến chứng nếu không điều trị kịp thời:

– Chèn ép rễ thần kinh gây hẹp ống sống, nguy cơ liệt nửa người hoặc bại liệt.

– Hội chứng đuôi ngựa: Mất kiểm soát đại tiểu tiện.

– Teo cơ: Không vận động lâu ngày khiến chi teo nhỏ, giảm khả năng vận động.

– Rối loạn cơ vòng: Bí tiểu, sau đó đái rỉ không kiểm soát.

Điều trị

Điều trị bảo tồn (áp dụng cho khoảng 90% trường hợp)

– Dùng thuốc: Giảm đau (Paracetamol, NSAIDs), thuốc giãn cơ, corticoid (uống hoặc tiêm). Ngoài ra, việc phối hợp điều trị với các bài thuốc Y học cổ truyền là một lựa chọn đang ngày càng phổ biến, giúp rút ngắn thời gian điều trị và duy trì kết quả lâu dài mà không phải dùng quá lâu các thuốc giảm đau tân dược.

– Không dùng thuốc: Châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, tập luyện các động tác dưỡng sinh.

– Vật lý trị liệu: Kéo giãn cột sống, điện xung, siêu âm trị liệu, bài tập tăng cường cơ lưng và bụng.

Thay đổi lối sống:

– Tránh ngồi lâu, tránh mang vác nặng.

– Bơi lội, đi bộ nhẹ nhàng.

– Nghỉ ngơi hợp lý, tránh nằm lâu một chỗ.

Lưu ý trong quá trình điều trị:

– Hạn chế vận động mạnh, nghỉ ngơi kết hợp tập luyện nhẹ nhàng theo hướng dẫn.

– Đến khám ngay nếu xuất hiện triệu chứng nặng hơn như tê liệt, rối loạn đại tiểu tiện.

– Tránh nằm quá lâu vì có thể gây cứng khớp và yếu cơ.

Phẫu thuật (áp dụng khi điều trị bảo tồn thất bại hoặc có biến chứng)

– Phẫu thuật mổ hở hoặc nội soi: Loại bỏ phần đĩa đệm bị thoát vị, giải phóng rễ thần kinh.

– Thay đĩa đệm nhân tạo: Ít phổ biến hơn, chủ yếu trong một số chỉ định đặc biệt.

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm

– Tư thế đúng: Ngồi thẳng lưng, hạn chế cúi gập hoặc khom lưng khi làm việc.

– Tập thể dục đều đặn: Tăng cường cơ vùng core (bụng, lưng) giúp bảo vệ cột sống.

– Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung canxi, vitamin D và collagen cho xương khớp chắc khỏe.

– Kiểm soát cân nặng: Tránh tăng cân quá mức để giảm tải cho cột sống.

Một số biện pháp hỗ trợ khác:

– Tham gia các môn thể thao nhẹ như bơi lội, đạp xe để tăng độ dẻo dai cho cơ cạnh cột sống.

– Hạn chế mang vác vật nặng, chú ý tư thế khi nâng đồ vật.

– Duy trì cân nặng phù hợp với chiều cao, tránh béo phì – yếu tố góp phần gây tổn thương cột sống.

CN PHCN. Trần Hữu Lộc

Đơn vị Điều trị ban ngày

————————-

Mọi chi tiết xin liên hệ:

Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh – Cơ sở 3

221B Hoàng Văn Thụ – Phường 8 – Quận Phú Nhuận – TPHCM

Thời gian hoạt động:

– Thứ 2 đến Thứ 6 sáng từ 7h00 – 11h30, chiều từ 13h00 – 16h30.

– Thứ 7 từ 7h00 – 11h30, chiều Thứ 7 và ngày Chủ Nhật nghỉ.

Điện thoại: 02838.444.771 – 02838.420.070