Tổng quan về u xơ cơ tử cung và các phương pháp điều trị theo y học cổ truyền

U xơ cơ tử cung (UXCTC) là một khối u lành tính phát triển từ các tế bào cơ trơn và mô liên kết trong tử cung. Bệnh này thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là ở tuổi trung niên. Mặc dù đa số các trường hợp UXCTC không có triệu chứng rõ ràng, khi khối u phát triển lớn, nó có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng như đau đớn, chèn ép vùng chậu, và thậm chí ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh

Nguyên nhân chính xác gây ra UXCTC vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy sự phát triển của UXCTC có liên quan mật thiết đến hormone estrogen và progesterone. Các thụ thể của hai hormone này được tìm thấy với mật độ cao trên các tế bào của UXCTC, làm cho khối u này dễ phát triển khi nồng độ hormone tăng cao, chẳng hạn như trong thai kỳ. Ngược lại, u xơ có xu hướng nhỏ đi hoặc biến mất sau khi phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh, khi nồng độ hormone giảm xuống.

Phân loại và triệu chứng lâm sàng

UXCTC có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trong tử cung như dưới niêm mạc, trong cơ tử cung, hoặc dưới thanh mạc. Tùy vào vị trí và kích thước của khối u, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Xuất huyết tử cung bất thường: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường xuất hiện dưới dạng kinh nguyệt kéo dài hoặc ra máu nhiều.
• Đau: Đau có thể xuất hiện ở vùng bụng dưới, lưng, hoặc đùi, đặc biệt khi khối u lớn và gây chèn ép các cơ quan lân cận như bàng quang hoặc trực tràng.
• Ảnh hưởng đến sinh sản: UXCTC có thể làm giảm khả năng thụ thai, tăng nguy cơ sảy thai, hoặc gây ra các biến chứng trong thai kỳ như nhau bong non, thai chậm tăng trưởng, và sinh non.

Biến chứng tiềm ẩn

UXCTC có thể dẫn đến các biến chứng như thoái hóa khối u, thoái hóa kính, thoái hóa nhầy, hoặc sinh hoại tử (thoái hóa đỏ). Đôi khi, khối u có thể bị xoắn cuống, gây ra đau dữ dội và cần can thiệp y tế khẩn cấp. Vì vậy, việc theo dõi và quản lý bệnh là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng này.

Chẩn đoán và phương pháp điều trị hiện đại

Chẩn đoán UXCTC thường được thực hiện qua siêu âm, một phương pháp đơn giản và hiệu quả với độ nhạy cao. Trong một số trường hợp phức tạp, MRI có thể được sử dụng để phân biệt UXCTC với các bệnh lý khác như adenomyosis hay sarcoma.

Về điều trị, các phương pháp hiện đại bao gồm:

• Theo dõi: Với các trường hợp UXCTC không có triệu chứng rõ ràng, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ mỗi 6-12 tháng.
• Điều trị nội tiết: Sử dụng thuốc để điều chỉnh nồng độ hormone trong cơ thể.
• Phẫu thuật: Được áp dụng khi khối u lớn hoặc gây ra các triệu chứng nghiêm trọng.
• Các phương pháp tiên tiến khác: Thuyên tắc động mạch tử cung, tiêu hủy UXCTC bằng nhiệt, hoặc sóng cao tần là các lựa chọn điều trị khác.

Điều trị UXCTC theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền (YHCT), UXCTC được coi là một dạng “trưng hà tích tụ” do khí huyết ngưng trệ gây ra. Các phương pháp điều trị theo YHCT bao gồm việc sử dụng các bài thuốc có tác dụng nhuyễn kiên tiêu tích, hành khí hoạt huyết, kết hợp với châm cứu và bấm huyệt để hỗ trợ điều trị.

Một số bài thuốc YHCT tiêu biểu:

• Quế chi Phục linh hoàn gia Miết giáp Sinh mẫu lệ: Dành cho trường hợp thiên về huyết ứ.
• Hương lăng hoàng gia Hải tảo Côn bố Quất hạch Hạ khô thảo: Sử dụng khi thiên về khí trệ.

Châm cứu và cấy chỉ là những phương pháp hỗ trợ giúp điều hòa kinh nguyệt, giảm sưng đau, và tăng cường chức năng của tử cung và buồng trứng. Bấm huyệt cũng được áp dụng để thông kinh mạch, tăng tuần hoàn máu, và cải thiện các triệu chứng do UXCTC gây ra.

Vai trò của chế độ dinh dưỡng và lối sống

Chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị UXCTC. Việc duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn, và bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, vitamin D, và chất chống oxy hóa có thể giúp giảm nguy cơ phát triển UXCTC. Tránh tiêu thụ các thực phẩm kích thích tăng nồng độ estrogen như thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, và đồ uống có cồn.

Theo dõi và phòng ngừa

Mặc dù không có phương pháp phòng ngừa UXCTC hoàn toàn, nhưng việc duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát cân nặng, và hạn chế căng thẳng có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Đặc biệt, phụ nữ nên thăm khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề liên quan đến tử cung và buồng trứng.

Kết luận

UXCTC là một bệnh lý phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Việc kết hợp giữa các phương pháp điều trị hiện đại và Y học cổ truyền, cùng với chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh, có thể giúp kiểm soát và điều trị hiệu quả bệnh lý này. Điều quan trọng là người bệnh cần theo dõi tình trạng sức khỏe của mình một cách định kỳ và tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ.

Tác giả: Bác sĩ Nguyễn Phối Hiền