Vấn đề dinh dưỡng thường gặp ở người bệnh ung thư

Vai trò dinh dưỡng trong điều trị ung thư

Dinh dưỡng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tiên lượng và chất lượng sống của người bệnh ung thư. Tình trạng suy dinh dưỡng đặc biệt là suy mòn do ung thư có thể xuất hiện ở mọi giai đoạn bệnh và liên quan trực tiếp đến:

– Khả năng đáp ứng điều trị

– Biến chứng điều trị

– Chức năng miễn dịch

– Mức độ phục hồi sau phẫu thuật hoặc hoá xạ trị

Các yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng suy nhược ở người bệnh ung thư:

– Biếng ăn, chán ăn.

– Thay đổi khẩu vị và cảm quan với thực phẩm.

– Cảm giác đầy bụng, khó tiêu do giảm men tiêu hóa, tăng tiết chất nhầy.

– Đau và nhiễm trùng miệng, hầu họng.

– Thay đổi hình dạng trên ống tiêu hóa do khối u hay do chèn ép.

– Ruột bị bất hoạt do khối u.

– Phẫu thuật làm mất liên tục ống tiêu hóa, hoặc phẫu thuật vùng đầu mặt cổ.

– Hóa trị gây viêm tuyến nhầy, buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy.

– Xạ trị gây giảm tiết nước bọt, khô miệng, ảnh hưởng đến vị giác và khứu giác.

– Kiêng khem quá mức trong việc ăn uống để hỗ trợ điều trị theo các quan niệm không chính thống.

– Ngán các chế phẩm dinh dưỡng thường được dùng trong giai đoạn trị liệu.

Dinh dưỡng cho người bệnh ung thư:

Nguyên tắc chung của một chế độ ăn tốt cho người bệnh là ăn đầy đủ chất bột đường và chất đạm, tăng chất béo không bão hoà đặc biệt là omega-3 từ dầu cá, quả óc chó…vì suy mòn do ung thư thì chất béo tốt có thể là nguồn năng lượng thay thế rất hữu ích nếu bệnh nhân không ăn được đủ carbohydrate, giảm chất béo xấu (bao gồm chất béo bão hoà và transfat), các gia vị không cần thiết, hạn chế tối đa các thực phẩm chế biến sẵn (đồ hộp) và các loại thực phẩm có thể bảo quản dài ngày (xúc xích, lạp xưởng, thịt xông khói…)

Ăn nhiều thực phẩm chứa chất xơ như rau quả, và chú ý gia tăng lượng vitamin và các chất khoáng trong khẩu phần bằng các loại trái cây tươi, sữa..Trong trường hợp không thể cung cấp đủ năng lượng bằng các thức ăn thông thường thì có thể sử dụng thêm các loại chế phẩm bổ sung dinh dưỡng sau các bữa ăn chính hay dùng vào các bữa phụ.

Chia nhỏ các bữa ăn, ăn thêm các bữa phụ xen kẽ giữa các bữa chính để đảm bảo nhu cầu năng lượng hàng ngày. Số bữa ăn trong ngày có thể lên đến 6-10 bữa. Chia nhỏ bữa ăn còn có tác dụng giúp cảm giác buồn nôn, nôn ói…

Hạn chế thức ăn cứng, thô, khô, sống, các thức ăn chiên, nướng… chế biến thức ăn một cách đơn giản, nấu mềm, nếu cần có thể cắt nhỏ, nghiền nát hay xay nhuyễn thức ăn. Thức ăn chiên/nướng ở nhiệt độ cao sinh ra chất sinh ung thư như acrylamide, PAHs, HCAs. Vì thế, không chỉ gây khó tiêu mà còn có thể tăng nguy cơ tái phát ung thư nếu dùng lâu dài.

Tránh các thực phẩm có mùi hoặc vị mạnh, đậm đặc… Đối với người bệnh có tình trạng viêm loét niêm mạc hay viêm tuyến nhầy đường tiêu hóa cần hạn chế thức ăn, nước uống có vị chua.

Có thể sử dụng các thực phẩm chế biến dạng công thức tùy theo khẩu vị của từng người bệnh.

Các thực phẩm dùng cho người bệnh ung thư phải đảm bảo vệ sinh và an toàn, do khả năng nhiễm trùng từ đường tiêu hóa rất cao. Thực phẩm cần chọn cần tươi, mới nhất có thể, hạn chế sử dụng thực phẩm qua bảo quản, nên nấu vừa đủ ăn và nên ăn trong vòng 2 giờ sau chế biến. Chỉ nên dùng thực phẩm nấu chín, loại bỏ tuyệt đối các thực phẩm ôi thiu, hư hỏng, mốc hoặc bất kỳ dấu hiệu cảm quan khác biệt nào (màu sắc, mùi, vị…)

Phòng ngừa ung thư với chế độ dinh dưỡng hợp lý và lối sống cân bằng:

– Ăn uống đa dạng và phong phú. Đây là biện pháp được xem là quan trọng trong tất cả các biện pháp dinh dưỡng trong phòng ngừa bệnh ung thư.

– Duy trì cân nặng hợp lý (BMI= 18.5-23).

– Ăn đầy đủ rau xanh và trái cây tươi hàng ngày.

– Chế biến thực phẩm bằng phương pháp đơn giản, nhanh với nhiệt độ thấp như: hấp, luộc, xào nhanh… Hạn chế việc làm chín thức ăn trực tiếp trên lửa (nướng, quay, xông khói…). Loại bỏ hoàn toàn thức ăn đã bị cháy khét.

– Không dùng lại dầu chiên đã qua sử dụng vì sinh ra chất peroxide, aldehydes và chất oxy hoá độc hại có thể làm tổn thương DNA

– Giảm thiểu các thực phẩm mặn, chế biến nhiều muối như dưa chua, dưa muối, cà muối, thịt xông khói..

– Hạn chế tối đa các loại nước có cồn, có gas.

– Bỏ thói quen hút thuốc lá, né tránh cả việc hít khói thuốc lá (hút thuốc lá gián tiếp hay hút thuốc thụ động).

– Tăng cường vận động cơ thể đều đặn 30 phút mỗi ngày.

– Ngủ đủ giờ, giấc ngủ sâu.

– Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm nhất có thể.

ĐD. Nguyễn Thị Hoàng Na

Khoa Y học cổ truyền

————————-

Mọi chi tiết xin liên hệ:

Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh – Cơ sở 3

221B Hoàng Văn Thụ – Phường 8 – Quận Phú Nhuận – TPHCM

Thời gian hoạt động:

– Thứ 2 đến Thứ 6 sáng từ 7h00 – 11h30, chiều từ 13h00 – 16h30.

– Thứ 7 từ 7h00 – 11h30, chiều Thứ 7 và ngày Chủ Nhật nghỉ.

Điện thoại: 02838.444.771 – 02838.420.070