Hướng dẫn tự chăm sóc tại nhà cho người bệnh viêm mũi xoang mạn tính

Viêm xoang mạn tính là một bệnh lý tai mũi họng phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng viêm kéo dài của niêm mạc xoang mũi, thường trên 12 tuần. Người bệnh thường xuyên phải đối mặt với các triệu chứng dai dẳng như nghẹt mũi, chảy dịch mũi, đau đầu, giảm khứu giác, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Triệu chứng (than phiền) thường gặp: nghẹt mũi, chảy dịch mũi đục, đau âm ỉ vùng trán, quanh mắt và hàm trên, mất hoặc giảm khứu giác, ho kéo dài (đặc biệt về đêm), mệt mỏi, khó ngủ, khó tập trung.

Trong điều trị bệnh, sự kết hợp giữa y học hiện đại và y học cổ truyền đang ngày càng được đánh giá cao nhờ khả năng bổ trợ và khắc phục hạn chế của từng phương pháp.

Nguyên tắc tự chăm sóc tại nhà: Chăm sóc tại nhà đóng vai trò bổ trợ điều trị và duy trì sức khỏe mũi xoang. Dưới đây là những nguyên tắc chính:

– Giữ vệ sinh mũi xoang sạch sẽ và thông thoáng.

– Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng.

– Tăng cường hệ miễn dịch toàn thân.

– Tuân thủ điều trị và theo dõi tiến triển bệnh.

– Duy trì lối sống lành mạnh.

Các biện pháp cụ thể tự chăm sóc tại nhà với người bệnh Viêm xoang mạn tính:

Vệ sinh mũi

Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để làm sạch dịch nhầy, bụi bẩn, dị nguyên, giúp thông thoáng đường thở và giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Cách thực hiện: Sử dụng chai xịt mũi chuyên dụng hoặc bình rửa mũi (neti pot, bình NeilMed…). Dung dịch rửa có thể là nước muối sinh lý hoặc nước muối biển sâu. Rửa mũi 1–2 lần/ngày, đặc biệt sau khi ra ngoài hoặc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.

Lưu ý: Dụng cụ rửa cần tiệt trùng, rửa sạch sau mỗi lần dùng. Không rửa mũi khi đang chảy máu cam, viêm tai giữa, hay tắc nghẽn hoàn toàn mũi.

Xông thuốc/ tinh dầu

Xông tinh dầu là phương pháp sử dụng hơi nóng và tinh chất từ các loại thảo dược để tác động lên cơ thể thông qua đường hô hấp và da. Có hai loại chính là xông toàn thân và xông vùng mũi họng.

Tác dụng xông tinh dầu thảo dược: giảm cảm trừ phong hàn, làm thông thoáng đường hô hấp, kháng khuẩn, giảm căng thẳng an thần ngủ ngon, tăng tuần hoàn máu tại chỗ,…

Một số tinh dầu/ thuốc thảo dược thường dùng: Khuynh diệp, Tràm, Bạc hà, Chanh, Sả, Màng tang,…

Cách xông thuốc đúng cách:

– Cách 1: dùng máy khuếch tán tinh dầu

Cho 3–5 giọt tinh dầu vào máy + nước theo hướng dẫn của máy.

Xông 30 phút – 1 giờ mỗi lần, 1–2 lần/ngày.

Đặt máy ở nơi thoáng, tránh xông quá lâu hoặc quá gần mũi trẻ em.

– Cách 2: Xông tinh dầu bằng nước nóng

Đun nước sôi, nhỏ 3–5 giọt tinh dầu vào tô nước nóng.

Trùm khăn kín đầu và xông mặt khoảng 5–10 phút.

Lưu ý: Không dùng cho trẻ nhỏ, người có bệnh nền tim mạch, huyết áp hoặc hen suyễn.

Uống đủ nước: Nước giúp loãng dịch nhầy, hỗ trợ dẫn lưu xoang tốt hơn.

– Uống 1.5–2 lít nước mỗi ngày (nhiều hơn nếu hoạt động ngoài trời hoặc bị sốt).

– Có thể dùng thêm nước ấm, trà gừng, trà thảo mộc để giữ ấm cơ thể.

Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng đầu mặt cổ

– Tránh để lạnh đột ngột, đặc biệt khi thay đổi môi trường (đi từ phòng lạnh ra ngoài trời).

– Mang khẩu trang khi ra ngoài.

– Mặc đủ ấm vào mùa lạnh hoặc khi trời gió.

Dinh dưỡng hỗ trợ tăng đề kháng

– Tăng cường rau xanh, trái cây giàu vitamin C (cam, quýt, ổi, dâu tây…).

– Bổ sung thực phẩm giàu kẽm, selen, omega-3: hải sản, hạt óc chó, cá béo.

– Hạn chế đồ ăn cay nóng, thức uống lạnh, chất kích thích (rượu, cà phê).

– Hạn chế thực phẩm gây kích ứng như sữa, đường (nếu có cơ địa dị ứng).

Tránh các yếu tố gây kích ứng

– Khói thuốc lá: Là tác nhân gây viêm niêm mạc mũi, làm nặng thêm tình trạng viêm xoang.

– Bụi bẩn, hóa chất: Mang khẩu trang khi lau dọn nhà cửa, tránh tiếp xúc hóa chất tẩy rửa mạnh.

– Không gian sống: Giữ sạch sẽ, thoáng khí. Dùng máy lọc không khí nếu cần thiết.

Ngủ, nghỉ ngơi hợp lý

– Ngủ đủ 7–8 giờ mỗi ngày.

– Kê gối cao đầu khi ngủ giúp dẫn lưu xoang tốt hơn.

– Tránh thức khuya, stress kéo dài – những yếu tố làm suy giảm miễn dịch.

Xoa bóp bấm huyệt vùng mặt

Xoa bóp bấm huyệt là sử dụng đôi bàn tay tác động vào da, cơ, gân, khớp, các huyệt vị giúp cho khí huyết lưu thông, thay đổi của hệ thần kinh thể dịch, nội tiết từ đó ảnh hưởng đến toàn thân.

Để giảm các triệu chứng của bệnh lý mũi xoang như đau đầu, đau mặt, chảy mũi, nghẹt mũi, hắt hơi,… với các vị trí huyệt sau đây: Nghinh hương: là huyệt nằm 2 bên, trên đường nối rãnh má miệng và đường ngang chân cánh mũi. Là huyệt có tác dụng khai thông tỵ khiếu, giúp giảm nghẹt mũi, chảy nước mũi, giảm khứu giác.

Khi có đau vùng trên ổ mắt:

– Ấn đường: là huyệt nằm ở vị trí giữa cung lông mày.

– Toản trúc: Chỗ lõm đầu trong chân mày, thẳng trên góc mắt trong.

– Ngư yêu: nằm chính giữa cung lông mày.

Khi có đau vùng thái dương: Thái dương là huyệt nằm ở điểm kết nối đuôi lông mày và đuôi mắt

Khi đau vùng xoang hàm trên: Quyền liêu: nằm ở dưới xương gò má, giao điểm của đường chân cánh mũi kéo ngang ra và bờ ngoài của mắt kéo thằng xuống.

Khi đau vùng đỉnh đầu: Bách hội là huyệt ở chính giữa đỉnh đầu

Sử dụng một số thảo dược: Một số thảo dược như Sinh khương (gừng), Bạc hà, Cam thảo, Tía tô,…

Nên gặp Bác sĩ để được hướng dẫn liều lượng phù hợp để sử dụng.

ThS BS. Lê Ngô Minh Như

BSCKI BSNT. Lê Ngọc Châu

Phòng khám Ngũ Quan (Tai Mũi Họng – Mắt)

————————————–

Mọi chi tiết xin liên hệ:

Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – Cơ sở 3

221B Hoàng Văn Thụ – Phường Phú Nhuận – Thành phố Hồ Chí Minh

Thời gian hoạt động:

– Thứ 2 đến Thứ 6 sáng từ 7h00 – 11h30, chiều từ 13h00 – 16h30.