Hội chứng suy mòn ung thư và vai trò của y học cổ truyền

Suy mòn là một trong những nguyên nhân khiến bệnh nhân mất sức nhanh, không đáp ứng điều trị tốt và giảm chất lượng sống.

Nhiều người bệnh ung thư, dù cố gắng ăn uống, vẫn bị sụt cân nhanh, mệt mỏi, yếu sức và teo cơ. Hiện tượng đó được y học gọi là hội chứng suy mòn ung thư (Cancer Cachexia).

Đây không chỉ là việc “ăn không đủ” mà là một rối loạn chuyển hóa phức tạp: cơ thể bị viêm, tiêu hao năng lượng và phá hủy cơ bắp dù người bệnh có cố gắng ăn uống. Ước tính cứ 2 bệnh nhân ung thư thì có 1 người bị suy mòn, đặc biệt ở các ung thư dạ dày, gan, tụy, phổi.

Dấu hiệu nhận biết

Người nhà nên để ý những biểu hiện sau ở người bệnh:

– Giảm cân trên 5% trong vòng 6 tháng dù không cố ý.

– Mất khối cơ, yếu cơ, đi lại khó khăn.

– Chán ăn, nhanh no, buồn nôn.

– Mệt mỏi, kiệt sức, ngủ kém.

– Có thể kèm phù nhẹ, mặt hốc hác, tay chân teo nhỏ.

Nếu có nhiều dấu hiệu trên, hãy trao đổi sớm với bác sĩ điều trị ung thư hoặc dinh dưỡng để được đánh giá và can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân – vì sao lại xảy ra suy mòn?

Các nhà khoa học chỉ ra rằng, khối u (ung thư) không chỉ làm tổn thương tại chỗ mà còn tiết ra nhiều chất gây viêm (cytokine), làm rối loạn chuyển hóa toàn thân.

Cơ thể khi đó:

– Phá hủy cơ và mỡ nhanh hơn bình thường, dù ăn đủ.

– Giảm cảm giác thèm ăn, thay đổi vị giác.

– Rối loạn vi khuẩn đường ruột, làm giảm hấp thu.

– Tăng tiêu hao năng lượng ngay cả khi nghỉ ngơi.

Tất cả những yếu tố này khiến người bệnh ngày càng gầy yếu, khó hồi phục dù có bổ sung dinh dưỡng.

Y học hiện đại hiện nay điều trị như thế nào?

Chứng suy mòn do ung thư thường đi kèm với tiên lượng xấu, mục tiêu của việc điều trị thường là cải thiện các triệu chứng và chất lượng cuộc sống. Hiện nay chưa có một “thuốc đặc trị” duy nhất cho suy mòn. Hướng điều trị chủ yếu là đa mô thức, gồm:

– Dinh dưỡng y học: tăng năng lượng, bổ sung đạm, acid béo omega-3, sữa công thức y khoa, kết hợp tư vấn của chuyên gia dinh dưỡng.

– Tập vận động nhẹ: tập thở, đi bộ, vận động tay chân giúp duy trì cơ bắp.

– Thuốc kích thích ăn uống: như megestrol acetate, corticosteroid – nhưng chỉ dùng ngắn hạn và có theo dõi.

– Kiểm soát khối u: hóa trị, xạ trị hoặc điều trị nhắm đích giúp giảm nguồn gốc gây viêm.

Dù vậy, kết quả vẫn còn hạn chế, đặc biệt ở giai đoạn muộn.

Quan điểm Y học cổ truyền về suy mòn

Theo Y học cổ truyền, suy mòn thuộc nhóm chứng “hư lao” – nghĩa là cơ thể bị hao tổn khí huyết, tạng phủ suy yếu.

Nguyên nhân thường gặp là:

– Tỳ vị hư yếu: không tiêu hóa được, ăn không hấp thu, khí huyết không sinh.

– Khí huyết lưỡng hư: thiếu năng lượng và máu, không nuôi được cơ bắp.

– Âm hư nội nhiệt: cơ thể hao kiệt, nóng trong, khô miệng, sụt cân.

– Đàm thấp tích tụ: cơ thể nặng nề, chán ăn, tiêu hóa kém.

Y học cổ truyền điều trị theo nguyên tắc “bổ khí – dưỡng huyết – kiện tỳ – điều hòa âm dương”, nhằm phục hồi khả năng hấp thu và nuôi dưỡng cơ thể.

Vai trò của Y học cổ truyền trong điều trị hỗ trợ

Các nghiên cứu tại Trung Quốc, Nhật Bản và gần đây là Việt Nam cho thấy:

– Nhiều bài thuốc cổ truyền như Quy Tỳ Thang, Kiện Tỳ Hóa Đàm Thang, Ích Khí Dưỡng Âm Thang giúp cải thiện cảm giác thèm ăn, tăng cân, tăng albumin máu và giảm mệt mỏi.

– Một số bài thuốc mới như Thanh Tà Phù Chính Tán có tác dụng giảm viêm và phục hồi hệ vi khuẩn ruột, giúp người bệnh hấp thu tốt hơn.

– Châm cứu, bấm huyệt, dưỡng sinh tại các huyệt như Túc tam lý (ST36), Trung quản (CV12), Khí hải (CV6) giúp kích thích tiêu hóa, giảm buồn nôn và cải thiện giấc ngủ.

Y học cổ truyền không thay thế điều trị ung thư, nhưng nếu được phối hợp đúng cách, có thể giúp người bệnh giảm suy kiệt, duy trì cân nặng và sức khỏe, từ đó tăng khả năng đáp ứng hóa trị, xạ trị.

Chăm sóc tại nhà cho người bệnh suy mòn

– Ăn nhiều bữa nhỏ, thực phẩm mềm, dễ tiêu, giàu đạm (thịt nạc, cá, trứng, đậu hũ, sữa y học…).

– Uống nước ấm, trà gạo lứt, nước cốt hạt sen…

– Duy trì vận động nhẹ mỗi ngày (tập thở, vươn vai, xoa bóp tay chân).

– Giữ tinh thần thoải mái, tránh lo lắng quá mức.

– Nếu dùng thuốc Y học cổ truyền – nên khám bác sĩ chuyên khoa Y học cổ truyền để chẩn đoán theo thể bệnh và kê toa phù hợp.

Suy mòn trong ung thư không chỉ là “ăn ít đi”, mà là một bệnh lý phức tạp cần chăm sóc toàn diện. Người bệnh không nên tự ý bồi bổ hoặc dùng thuốc theo truyền miệng.

Hãy nhận biết sớm dấu hiệu suy mòn, chăm sóc đúng cách, và tận dụng sức mạnh của y học kết hợp để giúp người bệnh giữ lại năng lượng sống quý giá.

BS CKII. Nguyễn Thị Diễm Hương

Lịch khám Sáng thứ 5 hàng tuần

————————————–

Mọi chi tiết xin liên hệ:

Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở 3

221B Hoàng Văn Thụ – Phường Phú Nhuận – Thành phố Hồ Chí Minh

Thời gian hoạt động:

– Thứ 2 đến Thứ 6 sáng từ 7h00 – 11h30, chiều từ 13h00 – 16h30.

– Thứ 7 từ 7h00 – 11h30, chiều Thứ 7 và ngày Chủ Nhật nghỉ.

Điện thoại: 02838.444.771 – 02838.420.070