Kết hợp Y học cổ truyền và Y học hiện đại điều trị sau Zona

Đau sau zona (Postherpetic Neuralgia – PHN) là một biến chứng thường gặp sau khi nhiễm virus Varicella zoster (thủy đậu – zona). Khi virus hoạt hóa trở lại gây ra bệnh zona thần kinh, nhiều người bệnh, đặc biệt là người cao tuổi, có thể bị đau dai dẳng tại vùng da đã bị tổn thương, kéo dài nhiều tuần, tháng, thậm chí nhiều năm sau khi tổn thương da đã lành.

NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ GÂY BỆNH

Theo y học hiện đại (YHHĐ):

– Nguyên nhân: do virus Varicella zoster tái hoạt động từ các hạch thần kinh cảm giác.

– Cơ chế: Virus gây viêm và tổn thương các tế bào thần kinh cảm giác ngoại biên, đặc biệt là rễ sau tủy sống và các hạch thần kinh. Sự tổn thương này dẫn đến: Tăng cảm giác đau (hyperalgesia). Cảm giác đau do kích thích nhẹ (allodynia). Mất điều hòa tín hiệu thần kinh.

– Các yếu tố nguy cơ bao gồm: tuổi cao, tổn thương da nặng, chậm điều trị zona, suy giảm miễn dịch

Theo y học cổ truyền (YHCT):

– YHCT không có tên gọi “đau sau zona”, nhưng bệnh liên quan đến các chứng “thấp nhiệt độc”, “kiên thống”, “bối thống”, “khu phong”, “huyết ứ”, “can uất”,…

– Nguyên nhân – cơ chế gây bệnh: Chính khí hư suy khiến tà khí xâm nhập (phong, hàn, thấp, nhiệt) gây tắc nghẽn kinh lạc, khí huyết ứ trệ mà sinh ra đau. Can khí uất kết, Can hỏa vượng, huyết ứ làm không thông kinh mạch. Lâu ngày không giải được tà độc, sinh nhiệt độc nội kết làm tổn thương cân mạch.

TRIỆU CHỨNG

– Vị trí đau: Thường là vùng ngực, mặt, hoặc vùng thắt lưng – nơi đã từng bị zona.

– Tính chất đau: Đau rát, nhức buốt, như dao đâm hoặc điện giật. Có thể đau liên tục hoặc từng cơn.

– Dị cảm: Ngứa ran, tê bì, rát bỏng, cảm giác kiến bò.

– Mất ngủ, trầm cảm: Đau kéo dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.

ĐIỀU TRỊ KẾT HỢP YHHĐ VÀ YHCT

Theo y học hiện đại

– Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Amitriptyline, Nortriptyline

– Thuốc chống co giật: Gabapentin, Pregabalin

– Thuốc giảm đau thần kinh: Tramadol, Lidocaine dán tại chỗ

– Thuốc kháng virus: Acyclovir (giai đoạn zona cấp tính)

– Chất dán/ bôi Capsaicin (8%) – giảm cảm giác đau tại chỗ

Biện pháp hỗ trợ:

– Vật lý trị liệu

– Kích thích điện thần kinh qua da (TENS)

– Tâm lý trị liệu (nếu có lo âu/trầm cảm)

Theo y học cổ truyền

– Dùng thuốc thang: Tùy thể bệnh, thường dùng các bài thuốc: Thể phong thấp nhiệt: dùng bài Tiêu dao tán gia giảm, Long đởm tả can thang. Thể khí trệ huyết ứ: dùng bài Huyết phủ trục ứ thang. Thể Can Thận âm hư: dùng bài Lục vị địa hoàng hoàn gia giảm.

– Châm cứu: Huyệt thường dùng: Hợp cốc, Thái xung, Túc tam lý, Can du, Tỳ du, Thận du, A thị huyệt, Đại chùy, Kiên tỉnh… Hiệu quả tốt trong giảm đau, điều hòa khí huyết, cải thiện giấc ngủ.

– Cứu ngải: Kích thích lưu thông khí huyết, giảm đau hiệu quả.

– Cấy chỉ: Cấy chỉ tại các huyệt tương ứng vùng đau, giúp tác dụng lâu dài, đặc biệt hiệu quả với đau mạn tính.

– Xoa bóp – bấm huyệt: Giúp thư giãn cơ, giảm co cứng, lưu thông khí huyết.

ƯU ĐIỂM CỦA ĐIỀU TRỊ KẾT HỢP

– Tác động toàn diện: Điều trị theo cả cơ chế thần kinh (YHHĐ) và khí huyết, kinh lạc (YHCT).

– Giảm tác dụng phụ thuốc tây: hạn chế dùng thuốc liều cao kéo dài.

– Tăng hiệu quả giảm đau: nhiều nghiên cứu cho thấy phối hợp châm cứu và thuốc giúp cải thiện đáng kể triệu chứng PHN.

– Tăng chất lượng sống: cải thiện giấc ngủ, tâm trạng, ăn uống, vận động.

Đau sau zona là một biến chứng dai dẳng và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người bệnh. Việc điều trị kết hợp giữa YHHĐ và YHCT giúp nâng cao hiệu quả điều trị, giảm đau, giảm nguy cơ phụ thuộc thuốc và cải thiện chất lượng sống toàn diện. Việc phối hợp này cần thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa có chuyên môn, để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

BS CKI. Nguyễn Trần Như Thủy

Lịch khám Sáng thứ 3 hàng tuần

————————————–

Mọi chi tiết xin liên hệ:

Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – Cơ sở 3

221B Hoàng Văn Thụ – Phường Phú Nhuận – Thành phố Hồ Chí Minh

Thời gian hoạt động:

– Thứ 2 đến Thứ 6 sáng từ 7h00 – 11h30, chiều từ 13h00 – 16h30.

– Thứ 7 từ 7h00 – 11h30, chiều Thứ 7 và ngày Chủ Nhật nghỉ.

Điện thoại: 02838.444.771 – 02838.420.070